Status duurzaam gescheiden leven

Het knelpunt

Een AOW-gerechtigd echtpaar kan kiezen voor ‘duurzaam gescheiden leven’ (dgl) bij de SVB, wanneer een van beiden wordt opgenomen in een zorginstelling. Ze ontvangen dan een hogere alleenstaande AOW-uitkering.

Maar deze keuze heeft gevolgen voor de hoogte van de eigen bijdrage, toeslagen én de inkomstenbelasting. En: die financiële gevolgen zijn bij het maken van een keuze vaak moeilijk te overzien. Daarnaast leidt de keuze tot verschillende uitkomsten die moeilijk uit te leggen zijn.

De SVB en het CAK vragen sinds 2020 aandacht voor dit knelpunt. Wij pleiten er dan ook samen voor dat deze ingewikkelde keuze voor mensen verdwijnt, want deze keuze houdt geen rekening met het doenvermogen van burgers in een emotioneel vaak zware periode.

Omdat de keuze financieel heel nadelig kan uitpakken, kan de keuze sinds 2021 éénmalig worden teruggedraaid. Dit heeft de grootste knelpunten voor burgers opgelost, maar de oorzaak en de complexiteit van het probleem zijn nog niet weggenomen.

Uitkomst van de keuze is willekeurig

Naast de complexiteit en de mogelijk nadelige financiële gevolgen voor burgers, zorgt de keuze voor verschillende uitkomsten die moeilijk uit te leggen zijn. Deze uitkomst hangt af van hoeveel extra pensioen iemand heeft en hoe het inkomen verdeeld is tussen de partners. Hierdoor pakt de keuze voor sommige mensen voordelig uit en voor anderen in een vergelijkbare situatie juist nadelig. Zo levert de keuze bijvoorbeeld een (groot) financieel voordeel op als de partner die in de zorginstelling wordt opgenomen, geen of weinig aanvullend pensioen heeft. En de achterblijvende partner een hoog aanvullend pensioen. De AOW-inkomsten stijgen dan flink en het (hoge) inkomen van de achterblijvende partner telt niet mee voor de berekening van de hoge eigen bijdrage.

Ongewenste en moeilijk uitlegbare effecten

De keuze voor duurzaam gescheiden leven kan er daarnaast voor zorgen dat mensen meer inkomen overhouden ná opname van de partner in een zorginstelling dan vóór de opname. Als de partner in de zorginstelling veel extra pensioen heeft en de andere partner weinig of geen extra pensioen heeft, kan dit financiële problemen geven. De AOW wordt wel hoger, maar dat weegt niet op tegen de verhoging van de eigen bijdrage.

Tot slot is het moeilijk uit te leggen dat twee koppels met hetzelfde gezamenlijk inkomen en vermogen een verschillende uitkomst kunnen hebben. Dit is afhankelijk van welke partner wordt opgenomen en hoe hun inkomen en vermogen onderling verdeeld is.

Oplossing

Schaf de keuze voor de ‘status duurzaam gescheiden leven’ af.

Onze oproep aan de politiek

We roepen met klem op om de dgl-keuze af te schaffen. Stel financiële dekking beschikbaar om dit wetsvoorstel uit te werken. Zo voorkomen we dat mensen een ingewikkelde keuze moeten maken en financiële onzekerheid hebben in een emotioneel vaak zware periode.

Voortgang

Met de SVB, het ministerie van VWS, het ministerie van SZW en het CAK hebben we een voorstel voor de afschaffing uitgewerkt. Dit voorstel is onderdeel van de vereenvoudiging van het partnerbegrip in de AOW. Doordat hierover nog geen besluitvorming heeft plaatsgevonden, is er ook nog geen voortgang op afschaffing van de dgl-keuze.